درمان اعتیاد رفتاری
درمان اعتیاد رفتاری امری است که کمتر جدی گرفته می شود. اعتیاد های رفتاری اکثرا در افراد به عنوان یک رفتار عادی تلقی می شود. از جمله این اعتیاد ها می توان به اعتیاد به کار یا ورزش، قمار، اینترنت و… اشاره داشت. اکثرا این اعتیاد های رفتاری نه تنها جدی نمی گیرند؛ آن را یک رفتار مثبت و مفید تلقی می کنند. با این حال این رفتارها می توانند آسیب های و مشکلات زیادی برای فرد به همراه داشته باشد. به همین دلیل بهتر است با مطالعه و یا کمک گرفتن از متخصصین روانشناسی اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید و همین‌طور برای درمان اعتیاد رفتاری در خود یا هریک از نزدیکان که با این مشکل درگیر است، اقدام نمایید.
اعتیاد رفتاری و نشانه‌های آن
اعتیاد رفتاری به معنای میل و وسوسه‌ای ذهنی برای انجام رفتاری خاص است. این میل باعث حالتی اجبارگونه در فرد می‌شود و او توانایی مقاومت در برابر این خواسته را از دست خواهد داد. این اختلال معمولاً با نام اختلال کنترل تکانه نیز شناخته می‌شود و به این خاطر به آن نام اعتیاد رفتاری داده شده که درست مشابه اعتیاد به مواد مخدر، فرد در درون خود میل زائدالوصفی را به انجام این رفتار احساس کرده و توانایی مقابله با آن را نیز ندارد. همچنین درصورتی‌که از انجام رفتار موردنظر در فرد جلوگیری شود نشانه‌هایی مانند احساس تحریک‌پذیری و پرخاشگری و یا سردرگمی و اضطراب بروز پیدا خواهند کرد. اعتیاد رفتاری می‌تواند انواع مختلفی از رفتارها را شامل شود که ازجمله آن‌ها می‌توان اعتیاد به قمار، روابط جنسی، بازی‌های رایانه‌ای، خوردن و یا حتی اعتیاد به کار یا ورزش را نام برد.
از مهم‌ترین نشانه‌های اعتیاد رفتاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
_ فرد زمان زیادی از روز را صرف انجام رفتاری خاص، فکر کردن یا برنامه‌ریزی برای آن و یا رها شدن از آثار منفی انجام آن کرده و به همین خاطر میزان بهره‌وری وی در سایر زمینه‌ها کاهش پیدا خواهد کرد.
_فرد برای اینکه احساس معمول بودن داشته باشد یا به‌عنوان راهی برای کنار آمدن با هیجانات و مسائل مختلف به این رفتار وابسته است.
_علی‌رغم مشکلات جسمی، روحی یا حتی آسیب‌های اجتماعی پیش‌آمده به خاطر این رفتار، آن را ادامه خواهد داد.
_فرد علی‌رغم تمایلی که به ترک این رفتار دارد توانایی متوقف کردن آن را نخواهد داشت.
_تلاش برای عادی نشان دادن وضعیت و انکار مشکلاتی که پیش‌آمده است.
چرا باید به درمان اعتیاد رفتاری توجه کرد؟
اعتیاد رفتاری درست مانند هرگونه اختلال روانی دیگر مشکلاتی را در توانایی فرد برای کار و فعالیت مناسب در محیط ایجاد خواهد کرد. همان‌طور که در نشانه‌های این اختلال نیز مطرح شد، فرد زمان زیادی را صرف انجام رفتار موردنظر یا فکر کردن به آن خواهد کرد و طبیعتاً توانایی او برای انجام فعالیت‌های شغلی، تحصیلی یا حتی ارتباط با اطرافیان کاهش پیدا می‌کند. این موضوع یکی از دلایلی است که اهمیت توجه به درمان اعتیاد رفتاری را نشان می‌دهد. همچنین اعتیاد رفتاری باعث بروز مشکلات ثانویه‌ای نظیر آسیب‌های جسمی و روحی و یا حتی مشکلات مالی و قانونی خواهد شد که پیشگیری یا جلوگیری از تکرار مجدد این مسائل یکی دیگر از نکاتی است که اهمیت توجه به درمان‌های روان‌شناختی را نشان می‌دهد.
ناتوانی در کنترل میل به انجام رفتاری خاص یا احساس عذاب وجدانی که پس از انجام رفتار در فرد بروز پیدا می‌کند، باعث خواهد شد تا باور به توانمندی و کنترل فرد تحت تأثیر قرار گرفته و مشکلاتی نظیر کاهش اعتمادبه‌نفس و یا بروز بیماری‌های روحی همچون افسردگی را به دنبال بیاورد. علاوه بر آنچه گفته شد باید به این موضوع نیز توجه داشت که اعتیاد رفتاری باعث بروز آسیب‌هایی در اعضای خانواده فرد نیز خواهد شد. برای مثال کاهش ارتباط با عضوی که دچار این مشکل شده و یا درگیری‌های مالی و قانونی که به دنبال این بیماری برای فرد پیش خواهد آمد، می‌تواند سایر اعضای خانواده را نیز تحت تأثیر قرار داده و علاوه بر فرد آن‌ها را نیز نیازمند مراقبت‌های درمانی قرار دهد.
درمان اعتیاد رفتاری
با توجه به نوع اعتیاد رفتاری، شدت و همین‌طور شرایط زندگی انواع مختلفی از درمان‌ها را می‌توان به کار برد. ما نیز در ادامه به مهم‌ترین اقدامات درمانی که برای بهبود اعتیاد رفتاری انجام می‌گیرد اشاره خواهیم کرد:
1. روان‌درمانی
اولین و مهم‌ترین قدم برای درمان اعتیادهای رفتاری استفاده از جلسات روان‌درمانی فردی است. در طی این جلسات نوع و سابقه اختلال فرد و همین‌طور مشکلات ثانویه‌ای که به دنبال آن ایجاد شده است به‌دقت مشخص گردیده و سپس برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی‌های مربوطه صورت خواهد گرفت.
از مهم‌ترین اقدامات درمانی که در طی این جلسات صورت می‌گیرد این است که به فرد کمک خواهد شد تا محرک‌هایی که باعث افزایش میل وی به انجام رفتاری خاص می‌شوند را شناسایی کرده و سپس برای کنترل این وضعیت و مقاومت در برابر تکانه‌ها به وی آموزش داده می‌شود. همچنین در طی این جلسات درمانگر به دنبال ریشه‌یابی برای مشکل پیش‌آمده خواهد بود و پس از شناسایی ریشه‌های اصلی اختلال برای درمان آن‌ها تلاش خواهد کرد. علاوه بر آنچه گفته شد احتمال بروز مشکلات و بیماری‌های دیگر نظیر افسردگی، اضطراب یا حتی سوءمصرف مواد مخدر در کنار اعتیاد رفتاری وجود دارد و یکی از اهداف درمانی در چنین وضعیتی کمک به فرد برای بهبود این بیماری خواهد بود.
2. درمان اعتیاد رفتاری | دارودرمانی
چنانچه در طی جلسات روان‌درمانی، درمانگر به این نتیجه برسد که شدت اختلال بیش از آن است که فرد توانایی کنترل آن را داشته باشد، می‌تواند حداقل برای مدت کوتاهی از درمان‌های دارویی نیز در کنار جلسات مشاوره کمک بگیرد. با توجه به شدت اختلال و وضعیت بیمار احتمال دارد از داروهای مختلفی برای فرد استفاده شود اما بااین‌حال هدف تمامی این داروها کاهش تکانه‌ها یا امیال ناگهانی در مغز فرد خواهد بود.
3. گروه‌درمانی
گروه‌درمانی یکی از مفیدترین روش‌ها برای درمان اعتیاد رفتاری خواهد بود. در طی جلسات گروه‌درمانی فرد با بیمارانی آشنا خواهد شد که شرایط و البته اهدافی مشابه با او دارند. این موضوع می‌تواند بر انگیزه وی برای درمان تأثیر گذاشته و همین‌طور در استفاده از تجارب سایرین به او کمک خواهد کرد. علاوه بر این فرد متوجه خواهد شد که تنها او نیست که با این مشکل درگیر است و این می‌تواند تأثیر مثبتی بر اعتمادبه‌نفس و شرایط روحی وی داشته باشد.
4. خانواده‌درمانی
همان‌طور که گفته شد علاوه بر فردی که دچار اختلال اعتیاد رفتاری شده است خانواده وی نیز مشکلات بسیاری را متحمل خواهند شد. کاهش ارتباط با فرد، درگیری با مشکلات مالی، قانونی یا حتی مشکلات مربوط به سلامت که به دنبال رفتارهای فرد ایجاد می‌شود خانواده را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد و به همین خاطر اعضای خانواده نیز ازجمله افرادی هستند که نیاز به توجه بالینی دارند.
در کنار نیاز اعضای خانواده به توجه بالینی، خانواده‌درمانی با این هدف صورت می‌گیرد که اطلاعات اعضای خانواده را نسبت به این اختلال و نحوه رفتارشان افزایش دهد. وجود اختلالات رفتاری می‌تواند باعث بروز اختلافاتی در میان اعضای خانواده باشد و آن‌ها را نسبت به یکدیگر در موضعی نامناسب قرار دهد. در طی این جلسات برای بهبود این شرایط و اصلاح الگوی رفتاری با فرد نیز اقداماتی صورت خواهد گرفت.
برای دریافت مشاوره در زمینه درمان اعتیاد رفتاری می‌توانید برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
بله؛ متخصصین روانشناسی می‌توانند راهکارهایی را برای کنترل میل به انجام مکرر یک رفتار به فرد آموزش دهند و همین‌طور با کمک به او برای حل مشکلات زیربنایی و بهبود ارتباط وی با خانواده احتمال عود مجدد بیماری را کاهش دهند.
درصورتی‌که روانشناس احساس کند شدت بیماری به‌اندازه‌ای است که فرد قادر به کنترل آن نخواهد بود احتمالا از دارو درمانی هم کمک می‌گیرد. در این صورت متخصصین روان‌پزشکی با توجه به سابقه بیماری فرد و وضعیت فعلی وی از برخی داروها استفاده خواهند کرد.
برنامه درمانی معمولاً با توجه به وضعیت فرد و شرایط و امکانات موجود تهیه می‌شود. بااین‌حال اولین قدم، استفاده از جلسات روان‌درمانی فردی است و در کنار آن می‌توان از گروه‌درمانی نیز استفاده کرد.
