علل گرایش به اعتیاد
یکی از اصلی ترین سوالات در زمینه اعتیاد این است که ریشه و علت گرایش به اعتیاد چیست ؟ چرا برخی از افراد تمام پیامد ها و آسیب های منفی این مواد بر جسم و روان شان را تحمل می کنند ولی باز هم به سمت اعتیاد گرایش دارند. در جواب باید گفت بر اساس تحقیقات انجام شده علل مختلفی برای اعتیاد از جمله علل زیستی، محیطی، اجتماعی، روانی و … وجود دارد. به عنوان مثال یکی از مهمترین دلایل کمبود اعتماد به نفس و خودکار آمدی پایین از جمله عواملی است که سبب ضعف افراد در مقابل اعتیاد می شود. بنابراین آگاهی از علل گرایش به اعتیاد اهمیت بسزایی در پیشگری از آن دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ترک اعتیاد کلیک کنید.
بیشتر بخوانید : علائم اعتیاد
علل گرایش به اعتیاد
امروزه کارشناسان و متخصصان تلاش می‌کنند تا در مورد علل گرایش به اعتیاد اطلاع رسانی بیشتری انجام دهند چراکه فهم این مسئله باعث می‌شود که افراد بهتر بتوانند بیماران مبتلا به اعتیاد را درک نمایند و ارتباطات مؤثرتری را با آن‌ها داشته باشند. این امر با ایجاد حمایت اجتماعی مناسب به فرد معتاد کمک می‌کند تا انگیزه بیشتری برای ترک پیدا کند و مسیر درمان را با سهولت بیشتری بپیماید. علاوه بر این فهم دلایل اعتیاد به ما کمک می‌کند تا بتوانیم افراد در معرض خطر را شناسایی کنیم و در نتیجه با مراقبت بیشتر و انجام اقدامات پیشگیرانه از آن‌ها در برابر اعتیاد محافظت نماییم.
نقش ژنتیک ازعلل زیستی گرایش به اعتیاد
گرایش به اعتیاد می‌تواند از علل و عوامل مختلفی ناشی شود. در نتیجه افراد مختلف ممکن است به دلایل متفاوتی به مصرف مواد روی بیاورند و درگیر آسیب‌های اعتیاد شوند. متخصصان تا به امروز پژوهش‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام داده‌اند و دریافته‌اند که عوامل زیستی و روانی مختلفی در این زمینه نقش دارند. وجود این عوامل در افراد باعث می‌شود که آن‌ها نسبت به دیگران در برابر مواد مخدر مقاومت کمتری داشته باشند و احساس تمایل بیشتری را از خود نشان دهند.
در زمینه عوامل زیستی پژوهشگران دریافته‌اند که ژنتیک نقش مهم و معناداری در گرایش به اعتیاد افراد ایفا می‌کند. در نتیجه افرادی که یکی از اعضای نزدیک خانواده‌شان به این مشکل مبتلا است بیش از دیگران در معرض خطر اعتیاد قرار دارند و دارای آسیب‌پذیری بالاتری در این زمینه هستند. محققان در همین زمینه ژن‌های مشخصی را شناسایی کرده‌اند که در اعتیاد به مواد خاصی نظیر الکل یا کوکائین مؤثر هستند. برای آشنایی بیشتر با تاثیر ژنتیک بر اعتیاد کلیک کنید.
علل محیطی مؤثر در گرایش به اعتیاد
محیطی که فرد در آن زندگی می‌کند می‌تواند نقش بسزایی در گرایش او به اعتیاد ایفا کند. از جمله جنبه‌های محیطی مهمی که در این زمینه مؤثر هستند می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد.
1- فشار دوستان از علل گرایش به اعتیاد
گروه دوستان به خصوص برای نوجوان جایگاه و اهمیت بسزایی دارند. نوجوانان اغلب برای یافتن هویت خود به سراغ گروه‌های دوستی مختلفی می‌روند و تمایل بالایی به پذیرفته شدن در این گروه‌ها دارند. در این شرایط اگر فرد مهارت جرات مندی کافی را نداشته باشد و نتواند در برابر خواسته‌های نامعقول دیگران “نه” بگوید احتمال اینکه تحت فشار دوستان برای مصرف مواد تسلیم شود بسیار وجود دارد.
2- عدم نظارت والدین
برخی از پدر و مادرها از جدیت کافی در تربیت فرزندان خود برخوردار نیستند و یا نمی‌توانند قواعد و قانون‌های مشخصی برای خانواده خود وضع کنند. این امر باعث می‌شود که فرزندان آن‌ها در برابر آسیب‌های محیطی نظیر اعتیاد مقاومت کمتری داشته باشند و نتوانند به درستی از خود محافظت نمایند. البته این مسئله بسیار حائز اهمیت است که بدانید پژوهش‌ها نشان می‌دهند نظارت والدین تنها در صورتی می‌تواند بر رفتار اعتیاد فرزندان تأثیر بگذارد که با روابط عاطفی مناسب همراه باشد و پدر و مادر بتوانند نوعی احترام و اعتماد متقابل را در میان خود پرورش دهند. در غیر این صورت نظارت‌های خشک و افراطی می‌تواند تأثیرات معکوسی روی رفتار افراد داشته باشد و کنترل شرایط را دشوارتر کند.
3- داشتن والدین معتاد از علل گرایش به اعتیاد
معمولاً فرزندانی که دارای والدین معتاد هستند نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار دارند و بیشتر به مصرف مواد روی می‌آورند. والدین از روش‌های مختلفی می‌توانند روی اعتیاد فرزندان نقش داشته باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
– ایفای نقش به عنوان یک الگو و تأثیرگذاری از طریق یادگیری مشاهده‌ای
– وادار کردن فرد از کودکی به مصرف مواد و استفاده از او برای فروش مواد
– ایجاد محیط استرس‌زا برای فرزندان که آسیب‌پذیری روانی آن‌ها را افزایش می‌دهد.
4- در دسترس بودن مواد در محیط خانواده یا مدرسه
یکی از مدل‌های تئوری بسیار مهمی که در زمینه علل گرایش به اعتیاد وجود دارد، به نقش بسیار مهم در دسترس بودن مواد اشاره می‌کند. در واقع هرچقدر دسترسی آسان‌تر و بیشتر باشد ریسک مصرف نیز بالا می‌رود. به همین خاطر افرادی که در مدارس شاهد رد و بدل مواد هستند و یا کسانی که در خانه به دلیل مصرف سایر افراد به مواد دسترسی دارد بیش از دیگران احتمال دارد که مخدرهای مختلف را امتحان کنند و در دام اعتیاد دچار شوند.
5- فقر و کمبود درآمد
پژوهش‌هایی که در مورد علل و عوامل مؤثر در اعتیاد انجام شده نشان می‌دهد که مصرف مواد در خانواده‌های کم درآمد بیشتر از سایر افراد است. البته امروزه محققان بر این باورند که این مسئله تنها در مورد مواد ارزان قیمت صدق می‌کند. در حالی که مواد گران قیمت نظیر کوکائین در بین اقشار پردرآمد جامعه رواج دارد و افراد در محیط‌هایی نظیر مهمانی‌های شبانه به مصرف آن می‌پردازند.
عوامل روانی مؤثر در گرایش به اعتیاد
عوامل مؤثر در سلامت روان یکی دیگر از علل تأثیرگذار در گرایش افراد به مصرف مواد هستند. از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1- دچار بودن به اختلالات روانی
افرادی که در شرایط روانی دشواری به سر می‌برند، آسیب‌پذیری بسیار در برابر مواد دارند. برای مثال پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اعتیاد در مبتلایان به اختلالات اضطرابی و افسردگی دو برابر سایر جمعیت دیده می‌شوند چراکه در این شرایط افراد هیجانات منفی بسیاری را تجربه می‌کنند که توانایی ذهنی آن‌ها را کاهش می‌دهد. این مسئله باعث می‌شود که افراد هنگام مواجهه با رویدادهای ناخوشایند زندگی نتوانند از مهارت حل مسئله استفاده کنند و به جای آن در پی راهی کوتاه مدت و گذرا برای کنترل هیجانات منفی خود باشند. در این شرایط حالات خوش ناشی از مصرف مواد افراد را در دام اعتیاد می‌اندازد و آن‌ها را به مواد وابسته می‌سازد.
علاوه بر این در برخی اختلالات روانی نظیر اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال سلوک فرد تمایل زیادی برای انجام کارهای غیرقانونی دارد. همین مسئله طبیعتاً گرایش او را به مصرف مواد نیز افزایش می‌دهد. با توجه به نکات گفته شده در درمان و ترک اعتیاد تا زمانی که این مشکلات برطرف نشوند فرد هرگز به یک درمان پایدار و دائمی دست نمی‌یابد و دائماً به لغزش و خطاهای مکرر دچار می‌شود.
2- عدم برخورداری از مهارت‌های کافی از علل گرایش به اعتیاد
در بسیاری از موارد افراد تنها به دلیل عدم برخورداری از مهارت‌های لازم برای زندگی درگیر اعتیاد می‌شوند. برای مثال مهارت جرات مندی و توانایی “نه” گفتن یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند از ما در برابر اعتیاد محافظت کند. به همین خاطر در اغلب برنامه‌های پیشگیری به این مسئله پرداخته می‌شود. افرادی که آشنایی و توانایی چندانی در این زمینه ندارند هنگام قرار گرفتن در محیط‌های نامناسب کم‌تر از دیگران می‌توانند از خود مقاومت نشان دهند و راحت‌تر تسلیم دیگران می‌شوند.
3- برخی خصوصیات شخصیتی نظیر تکانشگری
خصوصیات شخصیتی ویژگی‌های پایدار شخصیت هستند که معمولاً از دوران نوجوانی شکل می‌گیرند و به مرور زمان محکم می‌شوند. برخی از این خصوصیات می‌تواند در گرایش افراد به انواع رفتارهای پرخطر مؤثر باشد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به تکانشگری و هیجان خواهی اشاره کرد.
افراد تکانشگر کسانی هستند که توانایی کمی برای صبر و تأمل دارند. آن‌ها سریعاً تصمیم می‌گیرند و معمولاً اقدامات عجولانه زیادی انجام می‌دهند. همین مسئله باعث می‌شود که برای مصرف مواد نیز عجولانه اقدام کنند و بدون در نظر گرفتن پیامدها به سمت اعتیاد حرکت کنند. همچنین ویژگی هیجان خواهی باعث می‌شود که فرد، خواهان تجربه هیجانات بیشتری باشد و لذت جویی و تنوع طلبی بالاتری را تجربه کند. همه این عوامل می‌تواند در کنارهم دست به دست یکدیگر داده و باعث شوند که اعتیاد شکل بگیرد. برای شناخت بیشتر در زمینه مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه اعتیاد می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره ترک اعتیاد تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
طلاق به خودی خود به آسیب‌هایی نظیر اعتیاد نمی‌انجامد. زمانی این مشکل رخ می‌دهد که فرد دائماً شاهد روابط آشفته والدین خود باشد، نظارت تربیتی کافی دریافت نکند، دائماً تحت فشار و استرس قرار بگیرد و اضطراب و ناکامی‌های زیادی را در زندگی خود تجربه کند.
در برخی موارد افرادی که با معضل بیکاری روبه‌رو می‌شوند همزمان اعتماد به نفسشان کاهش می‌یابد و در بحران‌هایی نظیر خود سرزنشی درگیر می‌شوند. این فشارهای روانی با افزایش هیجانات منفی و کاهش قدرت تفکر می‌تواند منجر به آسیب پذیری فرد در برابر اعتیاد شود.
