بازگشت به اعتیاد
بازگشت به اعتیاد یکی از بزرگترین معضلات بعد از ترک اعتیاد است. مصرف دوباره مواد مخدر پس حتی در افرادی که با میل خودشان و بدون اجار ترک کرده اند نیز اتفاق می افتد. موضوع مهم این است که باید بدانید که قطع مصرف مواد مخدر به معنای پایان درمان نیست و در واقع حفظ ترک اعتیاد و عدم بازگشت به اعتیاد نیز نیازمند ادامه درمان از بعد روانی دارد. در این مسیر خانواده فرد باید همواره او را برای ماندن در مسیر بهبودی و سلامتی حمایت کنند. در این مقاله به بررسی علت ها بازگشت به اعتیاد می پردازیم.
نقش خانواده در بازگشت به اعتیاد
اولین پیامد بازگشت به اعتیاد این است که اطرافیان را نسبت به ترک مواد مخدر توسط فرد معتاد، دلسرد و ناامید می‌کند. ناامیدی پس از بازگشت به اعتیاد می‌تواند نظم خانواده و روند درمان را بهم بریزد.
بسیاری از خانواده‌ها که با مشکل اعتیاد مواجه هستند و یکی از آن‌ها در حال گذراندن روند درمان و ترک اعتیاد است، با بازگشت مجدد فرد به اعتیاد گمان می‌کنند که روند درمان به پایان رسیده است؛ در حالی که بازگشت به اعتیاد نیز بخشی از روند درمان و ترک اعتیاد است. خانواده فرد معتاد باید اطلاعات کافی از مراحل درمان فرد داشته باشند و حتی با بازگشت او به سوی اعتیاد نیز به او کمک کنند تا در مسیر درمان و سلامت باقی بماند.
بنابراین نقش خانواده در کوتاه شدن طول درمان و همینطور بهبود شخص بسیار پررنگ است و باید در تمامی مدت ترک اعتیاد فرد، رفتارهای کنترل شده‌ای داشته باشند و به این صورت از بیمار حمایت کنند. حتی بعد از درمان سم زدایی مواد مخدر نیز، مراقبت خانواده میزان بازگشت به اعتیاد را کاهش می‌دهد. برای اطلاع بیشتر درباره نقش خانواده در ترک اعتیاد کلیک کنید.
اعتیاد بیماری قابل بازگشت | تاثیر مواد مخدر بر روی مغز
به طوری کلی اعتیاد یک بیماری قابل بازگشت است. شاید درک این موضوع که چگونه یک فرد می‌تواند پس از سم زدایی بدن از مواد مخدر، با بازگشت دوباره به سوی اعتیاد، زندگی خود و خانواده‌اش را نابود کند؛ برای کسی که اعتیاد را تجربه نکرده، سخت باشد. اما واقعیت این است که مصرف مواد مخدر و بازگشت اعتیاد دارای تاثیرات بسیاری بر روی ذهن و مغز افراد است و گاها از کنترل آن‌ها خارج می‌باشد.
تاثیر مواد مخدر بر روی سیستم عصبی فرد است و عملکرد مغز را مختل می‌کند. در واقع مغز به دلیل اینکه مواد مخدر به نورون‌های شیمیایی شباهت دارد، فریب می‌خورد و گردش طبیعی آن‌ها در مغز دچار مشکل می‌شود.
به مرور و با افزایش دوره مصرف، برای بدست آوردن احساس نشاط و خوشی، مغز فرمان دریافت مواد مخدر بیشتری را می‌دهد. با مصرف مواد مخدر و افزایش سطح دوپامین و ایجاد لذت بیشتر، حتی اهمیت بقا نیز برای معتاد کم رنگ می‌شود.
درک این موضوع برای انسان‌های سالم مشکل است ولی درواقع مواد جایگزین بسیاری از موارد از جمله غریزه بقا می‌شود. حتی اعتیاد بر تمامی جنبه‌های رفتاری شخص تاثیر خود را می‌گذارد و قوه قضاوت، یادگیری، توجه و تمرکز و حافظه او را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به همین دلیل افراد معتاد توانایی درک و شناسایی مشکلات و همینطور ارائه راهکاری برای حل آن را ندارند.
تمامی این دلایل سبب می‌شود، کسی که سابقه اعتیاد دارد و یا در حال مصرف مواد مخدر است، ترسی از نابودی به دلیل مصرف مواد نداشته باشد و حتی در طول و یا پس از درمان نیز به مصرف دوباره آن فکر کند.
مراحل بازگشت اعتیاد
اعتیاد بیماری غیر قابل درمانی نیست اما ممکن است برخی از افراد به دلایل مختلفی پس از درمان جسمانی، دوباره به استفاده از مواد مخدر روی بیاورند.
همانطور که اشاره کردیم بازگشت به اعتیاد می‌تواند باعث ناامیدی اطرافیان شود و فردی که دوباره به اعتیاد بازگشته را سرزنش کنند. موضوعی که تمامی کسانی که با بیمار معتاد و در حال درمان در ارتباط هستند، باید به آن توجه کنند این است که اعتیاد قابل درمان اما در عین حال قابل بازگشت می‌باشد.
مطابق آماری که در اختیار داریم 40 تا 60 درصد معتادان پس از درمان شدن، مجدد رو به مصرف دوباره مواد می‌آورند. بازگشت به اعتیاد در سه مرحله عاطفی، روانی و فیزیکی انجام می‌شود که اطلاع از آن‌ها می‌تواند از لغزش های احتمالی جلوگیری کند. برای اطلاع از مراقبت‌های بعد از ترک اعتیاد کلیک کنید.
مرحله اول : بازگشت عاطفی
مرحله اول از بازگشت به اعتیاد، بازگشت عاطفی است. قبل از کامل شدن طول درمان و پیش از شروع دوره نقاهت بیمار دارای برخی علائم به شرح زیر است:
- احساس اضطراب
- خشم و عصبانیت
- بی قراری
- کاهش اشتها
- کم شدن خواب
- و …
تمامی این علائم ترک اعتیاد در کنار هم، سبب می‌شود که فرد کنترل هیجانات منفی خود را از دست بدهد و در نهایت دوباره به سمت مصرف مواد مخدر بازگردد.
کسانی که با بیمار در حال ترک اعتیاد مواجه هستند، می‌توانند با افزایش میزان آگاهی خود در مورد نشانه‌های عود عاطفی بازگشت به اعتیاد، از ورود بیمار به این مرحله جلوگیری کنند. در این مرحله روانشناس نیز می‌تواند تاثیر بسیار خوبی بر روی روند درمان بیمار داشته باشد، چراکه با شناسایی علت گرایش به مواد مخدر و برطرف کردن آن توسط درمانگر، می‌توان برای همیشه مشکل اعتیاد را در فرد از بین برد.
مرحله دوم : بازگشت روانی
مرحله دوم بازگشت به اعتیاد، بازگشت روانی است. در این مرحله بیمار بر سر دوراهی بزرگی قرار می‌گیرد. افکاری که در ذهن او است بسیار بهم ریخته و نامنظم هستند؛ بخشی از آن‌ها او را به استفاده دوباره از مواد مخدر ترغیب می‌کنند و بخشی دیگر نیز از او می‌خواهند تا در مسیر درمان و سلامتی بماند.
بهتر است کسی که در مرحله دوم بازگشت به اعتیاد قرار دارد، از قرار گرفتن در کنار عوامل محرک همچون دوستان و کسانی که به فرد مواد می‌رساندند، پرهیز کند. عوامل محرک می‌تواند وسوسه استفاده دوباره از مواد مخدر را تشدید کند.
مرحله سوم : عود فیزیکی
مرحله سوم بازگشت به اعتیاد، عود فیزیکی است. در صورتی که پس از عود روانی مداخله‌ای توسط اطرافیان انجام نشود، فرد در نهایت به دلیل وسوسه‌های استفاده مجدد از مواد مخدر دوباره به اعتیاد باز می‌گردد.
حتی کسی که در روند درمان یک بار وسوسه شده و شروع به مصرف مواد مخدر کند، تمام طول درمان را با شکست مواجه می‌کند. در این حالت حتی احتمال دارد بیمار معتاد با دوز مصرفی بالاتری نسبت به گذشته به اعتیاد بازگردد (این همان زمانی است که احتمال اوردوز وجود دارد).
مراقبت های بعد از ترک جهت جلوگیری از بازگشت به اعتیاد
اعتیاد باعث می‌شود زندگی بیمار و خانواده‌اش تحت تاثیر قرار گیرد. حتی کسانی که اعتیاد خود را کنار می‌گذارند، باید مهارت‌های جلوگیری از بازگشت اعتیاد را بیاموزند، چراکه ترک اعتیاد شامل دوره سم زدایی جسمی و مراقبت‌های بعد از آن است. برای آشنایی با بهترین برنامه‌ها ترک اعتیاد کلیک کنید.
در ادامه این مطلب به مراقبت‌هایی که باعث جلوگیری از بازگشت اعتیاد می‌شود، اشاره کرده‌ایم:
- خواب کافی
- رژیم غذایی متعادل با شکر تصفیه شده کم، سرشار از پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده
- ورزش منظم
- کنترل استرس با ورزش هایی همچون یوگا
- اجتناب از مصرف کافئین
- شرکت در جلسات درمان و مشاوره
- مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط پزشک
- انجام ارزیابی پزشکی و روانی کامل
- دوری از عوامل محرک شامل افراد، مکان و …
- گذراندن وقت با افراد سالم و مثبت
- پر کردن اوقات فراغت و زمان های خود با کارهای مفید
- و …
کلام آخر
اعتیاد یک بیماری جسمی و روانی است و با توجه به روش‌های درمانی که در حال حاضر وجود دارد، قابل درمان می‌باشد؛ اما کسی که اعتیاد دارد نیز خودش باید توانایی مدیریت مسیر درمان را داشته باشد.
زمانی که خود فرد معتاد به دنبال راهی برای ترک اعتیاد است، آنچه که اهمیت دارد این است که دیگر افراد خانواده شامل همسر، فرزندان و حتی دوستان و آشنایان، او را از تمامی جنبه‌ها حمایت کنند. حمایت عزیزان باعث می‌شود بیمار انگیزه بیشتری برای ترک اعتیاد داشته باشد.
حتی طول درمان نیز دارای مراحلی است که ممکن است فرد را وادار به استفاده دوباره از مواد مخدر کند. واکنش دیگران تا حد زیادی می‌تواند تعیین کننده مسیر بیمار باشد.
توصیه می‌شود که در تمامی طول درمان سعی کنید با مشاور در ارتباط باشید. حتی اگر به عنوان یک فرد سالم در ارتباط با یک فرد معتاد هستید، می‌توانید برای افزایش آگاهی خود پیرامون نحوه رفتار با معتاد و کمک به او برای درمان، با درمانگر صحبت کنید. گاهی علت بازگشت به اعتیاد عواملی مثل استرس و یا افسردگی است که در این زمینه یک متخصص و روانشناس می‌تواند آن‌ها را شناسایی و برطرف کند. برای دریافت مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه اعتیاد می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره ترک اعتیاد تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02166419012 تماس بگیرید.
