ترس از میکروب
ترس از میکروب یا آلودگی هراسی یکی از مشکلات رفتاری عصر جدید است. این مسئله به‌خصوص با همه‌گیری ویروس کرونا حتی بیشتر از قبل گزارش می‌شود. بر طبق نظر روانشناسان، در صورت داشتن ملاک‌های اختلال، می‌توان هراس فرد را در طبقه مشکلات اضطرابی و فوبیا در نظر گرفت. در این حالت افراد نیازمند راهبردهای درمانی تخصصی و گذراندن جلسات روان‌درمانی برای غلبه با اضطراب ناشی از این فوبیا هستند. برای دریافت مشاوره استرس کلیک کنید.
ترس از میکروب
عده‌ای از افراد به‌شدت نسبت به آلودگی و وجود میکروب در محیط زندگی خود حساس هستند. چنین کسانی تلاش می‌کنند تا با شست‌وشوی افراطی، از تماس با آلودگی جلوگیری کنند. این حالت وسواس گونه یکی از مشخصه‌های اصلی میکروب هراسی به شمار می‌رود. علاوه بر این، شخص مدام در ذهن خود با افکار مربوط به آلودگی و احاطه شدن توسط باکتری‌ها یا موجودات ذره‌بینی، روبه‌رو است. گستره این باورها می‌تواند در افراد مختلف به فضاهایی همچون مکان‌های عمومی، محیطی با هوای آلوده و … منتهی شود. همین امر سبب به وجود آمدن نگرانی‌ها و نیز مشکلات ارتباطی برای این گروه می‌شود. آن‌ها سعی می‌کنند با محدود کردن ارتباط‌ها و تعاملات خود، با این ترس مقابله کنند.
برای آشنایی با سایر اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
تبدیل ترس عادی به اختلال روان‌شناختی
درصورتی‌که میزان و شدت ترس به وجود آمده در حدی باشد که برای اشخاص ناراحتی ذهنی یا ناسازگاری در تعاملات اجتماعی یا زندگی ایجاد کند، می‌توان آن را جزو اختلالات روان‌شناختی به‌حساب آورد. متخصصان سلامت روان معمولاً این مشکل را در طبقه فوبیا و اختلال‌های‌اضطرابی قرار می‌دهند. در این شرایط، استرس ناشی از حضور میکروب‌ها در پیرامون شخص باعث به وجود آمدن مشغله ذهنی در وی می‌شود. فرد مبتلا، برای کاهش این فشار روانی اقدام به شست‌وشو یا اعمال مقابله‌ای برای خودداری کردن از کثیف شدن می‌کند. با این کار، مقداری از نگرانی او کاسته شده و درنتیجه شخص به ادامه دادن همین اعمال می‌پردازد.
چه چیزی باعث ایجاد ترس از میکروب می‌شود ؟
از دیدگاه روانشناسی، سه عامل کلی می‌تواند باعث شکل‌گیری فوبیاهایی مانند ترس از میکروب گردد:
- تجارب دوره کودکی
- شرطی‌سازی ترس
- اتفاقات و حوادث ناخوشایند
معمولاً ترس اولیه در بستر یک موقعیت با محرک‌های مختلف رخ می‌دهد. درنتیجه درصورتی‌که شدت اثرگذاری این ترس زیاد بوده باشد، ممکن است هرکدام از محرک‌های موجود در آن محیط -خواه مرتبط با عامل ترسناک و خواه بی‌ربط به آن- به‌تنهایی باعث ایجاد هراس در شخص شوند.
برای مثال درباره فوبیای آلودگی می‌توان این‌طور فرض کرد که یک بار حادثه بسیار ناخوشایندی در محیطی کثیف برای فرد اتفاق افتاده است. همزمان شدن این دو عامل در آن رویداد باعث ایجاد یک رابطه علت و معلولی در شخص شده و همین منجر به افزایش استرس او در مواجهه با میکروب می‌شود.
نشانه‌های ابتلا به فوبیا یا ترس از میکروب
انجمن روانشناسی آمریکا شاخص‌هایی را برای تشخیص گذاری هراس از میکروب تعیین کرده است. ازجمله ملاک‌های مشخص‌شده در این باب عبارت‌اند از:
- احساس ترس و اضطراب زیاد هنگام رویارویی با کثیفی
- این تنش و نگرانی تقریباً در هر بار مواجهه با آلودگی رخ می‌دهد
- فرد به‌صورت فعال، کارهایی برای دوری کردن از میکروب انجام می‌دهد
- میزان ترس ایجادشده در افراد بسیار بیشتر و غیرمنطقی‌تر از چیزی است که عامل هراس‌انگیز می‌تواند در افراد عادی به وجود آورد.
- هراس از میکروب به حدی شدید است که باعث ناراحتی‌های روانی یا اختلال واضح در جنبه‌های مهم زندگی فرد گشته است.
لازم به ذکر است که تشخیص وجود یا نبود هر یک از عوامل ذکرشده، باید توسط روانشناس متخصص و باتجربه صورت گیرد.
راهکارهای بهبود میکروب هراسی
آنچه باید قبل از هرگونه اقدامی جهت درمان این دسته از بیماران انجام داد، تعدیل کردن باورشان نسبت به عجیب بودن مشکل‌شان و یا غیرقابل بهبود بودن آن است. لازم است به مراجعان یادآوری شود که تقریباً همه افراد تا حدی از آلودگی و میکروب‌ها بیزارند و آنچه باعث شکل‌گیری اختلال شده، شدت رفتارهای اجتنابی است. این موضوع به بیماران کمک می‌کند تا دریابند با کمک راهکارهای روان‌درمانی می‌توانند با فوبیای خود مقابله کنند؛ لذا امید و اراده‌شان افزایش پیدا می‌کند.
ازجمله رایج‌ترین روش‌های درمانی برای میکروب هراسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- غرقه سازی بیمار در ترس خود
در این راهکار، فرد ناگهان در معرض مستقیم و شدید از چیزی که نسبت به آن هراس دارد، قرار می‌گیرد. البته این کار با آگاهی رسانی قبلی به مراجع و آماده ساختن وی ازنظر روانی صورت می‌گیرد.
همچنین این روش تنها باید توسط متخصص سلامت روان انجام شود. اهمیت این موضوع به دلیل حساسیت بالای غرقه سازی است. درصورتی‌که این تکنیک بدن کنترل شرایط و از سر شوخی انجام شود می‌تواند منجر به شوک عصبی شدید و حتی ایست قلبی در بیمار گردد. همچنین، این کار می‌تواند از اثربخشی درمان تخصصی غرقه سازی کم کند و یا کاملاً نتیجه بخشی آن را از بین ببرد.
2- حساسیت‌زدایی منظم و تدریجی هراس بیمار
این راهکار را می‌توان تقریباً متضاد با روش قبلی تصور کرد. در این تکنیک شخص به‌صورت نظام‌دار و در طول زمان‌هایی تنظیم‌شده، در معرض محرک هراس برانگیز قرار می‌گیرد. این فن بر طبق برنامه‌ای منظم در طی جلسات درمانی توسط مراجع و درمانگر طراحی‌شده است. هر مرحله به‌صورت سلسله مراتبی تهیه‌شده و کمک می‌کند تا فرد، پله‌پله با بخش‌هایی از ترس خود کنار بیاید. در پایان این برنامه، مراجع قادر است تا تمام استرس و هراس ناشی از محرک ترسناک خود را به‌خوبی کنترل کند.
برای دریافت مشاوره در زمینه ترس از میکروب می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه تماس حاصل نمایید.
