ماکروسفالی | علائم ، علل و درمان ماکروسفالی

ماکروسفالی دارای نشانه هایی از همان بدو تولد است. گاهی برخی نوزادان دچار نوعی اختلال در رشد سر هستند به طوری که سر آن‌ها بزرگ‌تر از حد معمول است. شرایطی که سر نوزاد بزرگ‌تر از حالت طبیعی است، ماکروسفالی نامیده می‌شود. داشتن سر بزرگ همواره نشانه بیماری یا مشکل خاصی نیست، در حالی که در برخی مواردماکروسفالی نشانه یک اختلال مغزی می‌باشد. تشخیص‌ماکروسفالی به عهده پزشک متخصص است. بهترین روش‌های درمانی پس از تشخیص‌ماکروسفالی و علت آن به کار گرفته می‌شود. البته درمان‌های موجود گاهی منجر به درمان کامل شده و در بعضی موارد تنها می‌توان ماکروسفالی را کنترل نمود. برای دریافت خدمات مشاوره کودک کلیک کنید.

ماکروسفالی چیست؟

ماکروسفالی در دسته بیماری‌ها و اختلالات مربوط به سر نوزادان طبقه‌بندی می‌شود. سر نوزاد در این اختلال بزرگ‌تر از حد طبیعی است و اندازه سر این نوزادان از اندازه سر نوزادان طبیعی بیشتر است.

اگر دور سر نوزاد یا محیط سر او بیشتر از صدک ۹۸ باشد یا محیط سر نوزاد بیشتر از دو انحراف استاندارد باشد، تشخیص‌ماکروسفالی گذاشته می‌شود.

چه عواملی در به وجود آوردن ماکروسفالی نقش دارد؟

معمولا در اغلب مواردماکروسفالی یک بیماری مستقل محسوب نمی‌شود، بلکه ممکن است نشانه‌ی مشکل دیگری مانند ناهنجاری‌های مغزی باشد که با بزرگ شدن سر خود را نشان می‌دهد. برخی از علل به وجود آورنده‌ماکروسفالی شامل موارد زیر است.

عفونت‌ها

عوامل باکتریایی و ویروسی می‌توانند منجر به ایجاد عفونت در سیستم عصبی نوزاد شوند. عفونت غشای مغز، مننژیت، آنسفالیت موجب التهاب مغز و بزرگ شدن مغز و در نهایت‌ماکروسفالی می‌شود.

هیدروسفالی

مایعات مغزی در اختلال هیدروسفالی افزایش یافته و در بطن‌ها و حفره‌های مغز جمع می‌شوند. هیدروسفالی می‌تواند موجب به وجود آمدن ماکروسفالی شود. مایعات جمع شده در حفرات مغزی به وسیله جراحی خارج می‌شوند و از این طریق می‌توان‌ماکروسفالی را کنترل کرد.

وراثت و ژنتیک

سابقه خانوادگی ابتلا به‌ماکروسفالی می‌تواند نوع خوش‌خیمی ازماکروسفالی را ایجاد کند. بعضی بیماری‌ها و مشکلات ژنتیکی مانند سندروم سوتوس می‌توانند موجب بزرگ شدن سر نوزاد و ماکروسفالی شوند. ممکن است ماکروسفالی‌در کودکان مبتلا به اوتیسم دیده شود.

راشیتیسم

کمبود ویتامین D که در بیماری راشیتیسم دیده می‌شود، بر رشد اسکلت بدن نوزاد و استخوان سر او موثر است. بنابراین راشیتیسم نیز ممکن‌است موجب ایجاد ماکروسفالی در نوزاد شود.

ضربه و آسیب به سر

اگر شدت ضربه بالاباشد ممکن است موجب خونریزی و تورم مغز شود. که در این حالت‌ماکروسفالی موقت ایجاد می‌شود. این نوع ماکروسفالی به کمک جراحی کاملا درمان می‌گردد.

مشکلات مغزی

مشکلات و ناهنجاری‌هایی مانند تومور مغزی، مگالنسفالی یا افزایش غیرطبیعی ماده مغز، هیدرانسفالی یا نبود یکی از نیمکره‌های مغز ممکن است باعث ایجاد ماکروسفالی شوند.

علائم کودکان مبتلا به ماکروسفالی

دور سر بزرگ‌تر از صدک ۹۸

رشد سریع سر و رشد کند سایر اندام‌ها

معلولیت ذهنی و تاخیر در رشد

تاخیر در یادگیری

همراه شدن مشکلاتی مانند اوتیسم و صرع و … باماکروسفالی

تشخیص ماکروسفالی

پزشک متخصص پس از بررسی و معاینه فیزیکی نوزاد و زیر نظرگرفتن رشد دور سر او می‌تواندماکروسفالی را تشخیص دهد. علاوه بر معاینه فیزیکی، روش‌های دیگری برای تشخیص ماکروسفالی وجوددارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم. پزشک در معاینه فیزیکی نوزاد علاوه بر اندازه‌گیری دور سر او، به دنبال یک نقطه نرم برآمده در سر نوزاد نیز می‌گردد.

روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن، MRI، سونوگرافی امکان مشاهده جمجمه را در اختیار پزشک قرارمی‌دهد تا بتواندماکروسفالی را تشخیص دهد. البته سونوگرافی امکان بررسی بافت‌های قرارگرفته زیر جمجمه را فراهم می‌کند. در مقابل، سی‌تی اسکن و MRI، تصویر سه بعدی و واضحی از جمجمه آماده می‌کنند.

نمونه‌برداری از مایع مغزی_نخاعی، آزمایش خون، بی‌حال بودن نوزاد و عملکرد ضعیف او در مکیدن، حساسیت زیاد نوزاد، تاخیر در فرایند رشد می‌تواند از علائم کمک‌کننده به تشخیص ماکروسفالی نوزادان باشند.

چگونه می‌توان ماکروسفالی را درمان کرد؟

تعیین علت به وجود‌آورنده‌ماکروسفالی در انتخاب بهترین روش درمان آن موثر است. توجه‌کنید اگر ماکروسفالی ناشی از وراثت و ژنتیک باشد، امکان درمان آن وجود ندارد. و فقط می‌توان آن را تاتدودی کنترل کرد. روش درمانی مناسب را پزشک متخصص انتخاب می‌کند. این روش‌های درمانی به شرح زیر است.

دارو درمانی

در مواردی که علت ماکروسفالی راشیتیسم باشد، می‌توان آن را به کمک مکمل‌های ویتامین D و مواد غذایی مناسب درمان کرد.

جراحی

با توجه به نوع ماکروسفالی و علت ایجادکننده آن از روش جراحی استفاده می‌شود. جراحی در برخی موارد موجب درمان کامل‌ماکروسفالی و در برخی دیگر از موارد مانند هیدروسفالی موجب کنترل آن می‌شود.